آثار معماری کولاب و اطراف آن

شهر کولاب در فاصلۀ دویست کیلومتری از قسمت جنوب و شرق پایتخت تاجیکستان در ساحل دریای یاخْسو، در دامنۀ رشته کوه حضرت شاه جایگیر است. از همین منطقه طی صدها سال راه کاروان از هند و افغانستان امروزه می گذشت؛ درنتیجه در سده های میانه کولاب با تاریخ و فرهنگ غنی خود به یکی از شهر های بزرگ منطقه ختلان تبدیل شد. در حدود کولاب و اطراف آن آثار معماری دوره های گوناگون باقی مانده اند که از نمونه های آن می توان به قصر حکیمان در هلبوک، شهرک دارای مجسمه از سده های دهم تا یازدهم میلادی در روستای صیاد، مقبرۀ میرسیدعلی همدانی در شهر کولاب منسوب به سده های چهاردهم تا شانزدهم میلادی سلسله معماری های سدۀ یازدهم تا شانزدهم میلادی شاه خاموش در روستای لنگر، سلسله مزارها، مسجدها و مدرسه سده نوزدهم و آغاز سده بیستم میلادی اشاره داشت. شایان ذکر است که آرامگاه میرسیدعلی همدانی در کولاب نمونۀ نادر معماری است که هم خصوصیت های سنتی و قدیمی معماری و طراحی و هم بازمانده های اصول معماری مراکز پیشرفتۀ فرهنگی آسیای میانه را دربردارد. آثار معماری و تاریخی کولاب و اطراف آن بسیار جالب توجه اند و در زمان های قدیم و سده های میانه، مرکز تشکل سنت های معماری و نقاشی به شمار می رفته اند که از آن مکتب های دیگر معماری و نقاشی تمام منطقه آسیای مرکزی استفاده کرده اند. همچنین، کولاب از قدیم الایام مرکز هنرهای مردمی، ازجمله کنده کاری در چوب و گچ، هنر زرگری و دیگر هنرهای تزیینی بوده است.